Jacques Van Ommen Het verzorgen van een zeeaquarium

5 augustus 2018

Het Van Ommen Filtersysteem ( VOF)

Filed under: — admin @ 1:28 pm

 

Het algen/wierensysteem, deel van het VOF.

 

Het Van Ommen Filtersysteem (VOF) , een prima oud en goedkoop filtersysteem.

Dit filtersysteem bestaat uit een biologisch gedeelte in combinatie met een algen/wieren systeem.

Ik gebruik dit Van Ommen Filtersysteem  ( VOF ) al ruim dertig jaar, in niet alleen mijn privé aquaria, maar ook bij mijn klanten. Het is een betrouwbaar, goedkoop (misschien wel het goedkoopste) en eenvoudig systeem en zelf te bouwen.  ( Jammer voor de handel) Sinds het gebruik van YouTube populair is geworden, is dit systeem o.a.  via dit medium mondiaal bekend geworden en wordt het door veel zeewateraquarianen over de gehele wereld gebruikt. Voor ik verder ga met het bespreken van dit filtersysteem ga ik het eerst met u hebben over het gedeelte dat we het algen/wierenfilter noemen.

HET ALGEN/WIERENFILTER

Doel van dit filter is o.a. nitraat en fosfaat te verwijderen. Bijzaak is het kweken van kleine voedseldiertjes die meespoelen het aquarium in. Ook heb ik gelezen dat algen en wieren bepaalde stoffen afgeven die een positieve werking invloed hebben op het leven in het aquarium.

Regelmatig krijg ik vragen over het algen/wierenfilter via o.a. mijn website. Veel algen/wierenfilters werken niet omdat de gebruiker iets fout doet of het systeem niet heeft begrepen.

De noodzakelijke voorwaarden die geschapen moeten worden om een optimaal resultaat te verkrijgen zijn de volgende.

  1. Licht. Juiste hoeveelheid en het juiste spectrum.
  2. Stroming. Sterk, de algen/wieren moeten in de stroming staan.
  3. Oppervlak/substraat. De hechting van de algen en wieren die in een sterke stroming staan heeft aandacht nodig.

 

De mensen die contact met mij opnamen i.v.m. een niet goed werkend algen/wierenfilter hadden veelal dezelfde fouten gemaakt. Een algen/wierenfilter in een sump is niet altijd een prima plaats omdat de wieren/algen in een sterke constante stroming moeten staan, en veel licht in het juiste spectrum nodig hebben om efficiënt te kunnen werken. Daar komt nog bij dat er bij veel mensen te weinig ruimte in de sump aanwezig is om een algen/wierenfilter  goed te laten werken. Ten slotte komt daar nog bij dat u extra verlichting en pomp  moet aanbrengen en dan is het geen goedkoop systeem meer. De klachten die ik te horen kreeg hadden voornamelijk te maken met een lage groeisnelheid van de algen/wieren.

 

Om een optimale werking te verkrijgen is het hoofdzaak de groeisnelheid van algen en wieren te forceren. Het is echt niet genoeg om de algen/wieren in leven te houden, ze moeten  centimeters per maand groeien zodat er regelmatig geoogst kan worden. De algen en wieren nemen o.a. nitraat en fosfaat op en dat kan alleen verwijderd worden door regelmatig ( zo vaak mogelijk) te oogsten.

Algen/wieren oogsten = nitraat en fosfaat verwijderen.

 

Zoals al gememoreerd, drie factoren bepalen voor het grootste gedeelte het resultaat.

 

  1. Licht.

Een klein lampje onder in het sump is echt te weinig om resultaat te behalen. Hoe meer licht met de juiste K-waarde = 10.000 Kelvin of lager, hoe beter. Zonder natuurlijk de algen/wieren te verbranden. Doordat dit systeem populair is geworden heeft de handel daarop ingespeeld en zijn er nu speciale (led) lampen beschikbaar met het juiste spectrum. Een gloeilamp, spaarlamp of een klein tl-buisje is echt niet voldoende. De algen/wieren zullen misschien in leven blijven maar dat is niet de bedoeling. Ze moeten de pan uit groeien zodat we kunnen oogsten. Alleen dan kunnen we optimaal van dit filtersysteem profiteren.

  1. Stroming.

Net zoals bij verlichting het geval is kan de stroming ook niet sterk genoeg zijn. De algen/wieren moeten “in de stroming staan”.

  1. Hechting.

Hier bedoel ik mee dat wieren vastgemaakt moeten worden op substraat, bv steenbrokken, zodat ze door de ( sterke) stroming niet worden weg gespoeld. Inderdaad niet worden weg gespoeld, dus nogmaals een heel krachtige stroming.

Wilt u eigenwijs zijn en denkt u dat u kunt afwijken van deze drie punten en met minder licht of stroming toe kan, dan moet u niet gaan klagen dat het systeem niet werkt.

 

Als vb bespreek ik hier mijn systeem ( VOF ) welke ik vanaf de jaren zeventig op diverse bakken laat werken met prima resultaat.

Mijn  VOF systeem is een goedkoop systeem waarbij je geen extra pompen en/of verlichting nodig hebt zoals in een sump het geval is. Het enige nadeel ( wat voor mij een voordeel is) is het feit dat je misschien een schaduw op de bovenste 10 cm van je achterruit hebt omdat de goot licht tegen houdt. Ik vind dit een voordeel omdat dit effect, veroorzaakt door die schaduw, het bovenste gedeelte van de achtergrond/ruit donkerder maakt en daardoor een dieptewerking suggereert ( als je die bovenste tien/twintig cm vrij houdt) zodat je als het ware in de verte kijkt. Ook algengroei is er op die plek minder tot geen.

 

In mijn bak zijn, zoals in de meeste bakken, rondom glasstrips geplakt ter versteviging.  Zo dus ook langs de achterruit. Mijn glasstrips zijn 10 cm breed. Op die achterste glasstrip heb ik een glazen goot geplaatst. De afmetingen zijn 180 cm lang, 10 cm breed en 14 cm hoog. Aan de linker en rechter kant wordt de uitvoerslang van mijn Eheimpot met Siporax,  stroomsnelheid is 1200 liter p/uur, aangesloten en aan het einde zit dan ook nog de uitstroomopening waardoor een deel van het water het aquarium in loopt. Ik schrijf hier dat het een deel betreft omdat ik de rest van het water over de voorkant van mijn goot laat lopen zodat het via die manier ook in het aquarium terecht komt. Dit gedeelte is mijn algendeel. Wanneer ik geen extra uitlaat aan het einde van de goot zou creëren dan is de waterval te sterk. Met een kraantje in de afvoer kan dit geregeld worden.

In de goot ligt een laagje steenbrokken waarop en waartussen de wieren groeien zodat ze niet weg spoelen. Ik laat de goot aan de voorkant overlopen doordat ik de voorkant een cm lager heb gemaakt. Zie tekening. Op deze manier heb ik een combinatie van wieren in de goot en algen op de voorkant = waterval van de goot. Deze algen groeien dus aan de buiten-(voor)kant van het filter. Deze watervalconstructie werkt prima en is geruisloos. Het licht in de goot wordt natuurlijk wel getemperd maar regelmatig algen oogsten zorgt ervoor dat dit geen probleem wordt.

De wieren die je m.i. het beste kan gebruiken zijn de zg draadwieren

Chaeto, m.i. het meest geschikte wier..

Deze wieren  lopen niet leeg bij het oogsten, groeien snel en heel compact zodat ze de ruimte optimaal benutten. Een gunstige bijkomstigheid is het feit dat er in de goot ook nog heel veel klein leven ontstaat. Aan het einde van de maand zijn die wieren vergroeit tot een bijna vaste massa en kan ik die als een lange vierkante worst uit het filter halen. ( zie afbeelding)

Zojuist verwijdert uit mijn wierengoot.

De wieren spoel ik uit in het aquarium zodat het kleine leven in het aquarium terecht komt. Een paar delen terug zetten en het proces start weer op/gaat door.

De verlichting wordt verzorgd door de tl-lamp 80 watt die er naast/voor ligt. Mijn verlichting bestaat uit 8 Tl5 lampen van 80 wat die ongeveer op gelijke hoogte hangen als de goot. Het licht komt dus voor 70 % vanaf de zijkant binnen. De afmetingen van mijn bak zijn 200 cm x 60 cm x 75 cm (60 cm waterhoogte plus 15 cm goothoogte.

Om het een en ander nog wat duidelijker te maken heb ik wat tekeningen bijgevoegd. Deze mogen niet als zijnde kunst verkocht worden.

     

Dit systeem gebruik ik al vanaf de jaren zeventig als zelfstandig werkend systeem en als deel van het Van Ommen filtersysteem ( VOF) en nu, we schrijven 2016 worden de liefhebbers wakker en gaan het toepassen. Publicatie op YouTube heeft waarschijnlijk geholpen. Het is een systeem wat je zelf kan bouwen en praktisch niets kost. Omdat het niet duur is, niet trendy en ook niet in de winkels verkocht wordt laten de meeste mensen het links liggen. Slechts de echte liefhebbers die nadenken en experimenteren gebruiken dit systeem al langer. In de waterzuivering is een variant hierop een algemeen onderdeel. Men gebruikt daar bv waterdoorlaten begroeid met waterplanten en riet en in de zoet water aquariumwereld gebruikt men het (misschien zonder het te weten) door regelmatig aquariumplanten te oogsten cq uit te dunnen.

Is het nog niet helemaal duidelijk of heeft u vragen dan kunt u altijd contact met me opnemen. jhvanommen@ziggo.nl

 

 

Wilt u het water niet aan de voorkant naar beneden laten lopen dan kunt u natuurlijk ook de voorkant v.w.b. de hoogte gelijk maken aan de andere zijden  en een uitvoer d.m.v. van een pijpje maken.

 

 

 

Het “ Van Ommen filtersysteem”. ( VOF )

Op een avond in 2017 konden we genieten en leren van een prima educatieve presentatie gehouden bij de zeeaquariumvereniging Cerianthus in Utrecht. Dit m.b.t. een nieuw filtersysteem het Dymico systeem.

Naast het Bio-systeem, Balling methode, DSR methode, Triton methode, enz.,  nu nog een nieuwe methode van filteren, het Dymico. De wetenschap staat ook op aquariumgebied niet stil. Laten we onze innovatieve hobbyisten koesteren maar ook de handel die het voor ons mogelijk maakt nieuwe producten aan te schaffen. Helaas is dit nieuwe filtersysteem, hoe goed het ook werkt, niet voor een ieder van ons weggelegd. De prijs van het goedkoopste systeem is altijd nog ruim 2000 euro, er zijn mensen die een lager uurloon hebben.

Omdat ik ook tot die categorie behoor en omdat dit systeem volgens mijn kennis tot de duurste filtersystemen behoort ga ik het met u hebben over het goedkoopste systeem dat hetzelfde goede resultaat kan geven mits men er goed mee omgaat en bereidt is zelf wat metingen/handelingen te doen i.p.v. dat zoals bij het Dymico systeem dat over te laten aan de apparatuur. Het moet duidelijk zijn dat ik niet het ene systeem wil afkraken om het andere te bejubelen. Alles heeft zijn voor- en nadelen. Het is aan u om de afweging te maken.

N.a.v. deze Dymico presentatie ontving ik, via mijn website, een vraag van een aquariaan die volgens zijn zegge gek werd van al die methodes en scheikundige duidingen. Zijn vraag was, kan een leek die graag een eenvoudig maar toch mooi zeeaquarium wil verzorgen dit nog wel doen zonder academische graad en zonder heel veel geld uit te geven. Antwoord: Ja maar…

Hier volgt een verslag van het ontstaan van het goedkope alternatieve filtersysteem ( VOF) dat m.i. ook door niet-academici en niet-miljonairs kan worden gebouwd en onderhouden.

In begin jaren tachtig gaf ik een lezing bij een aquariumvereniging over o.a. het onderwerp filteren. We werkten in die tijd nog met het zg droognat bio systeem waar Hans Nooijen de uitvinder/promotor van was. Dit systeem werkte prima en we gebruikte het bijna allemaal. Maar dit systeem had enkele nadelen. Deze nadelen kwamen ook steeds ter sprake als ik dit onderwerp aansneed. Het systeem maakt een klaterend geluid dat sommige huisvrouwen irriterend vinden. Er verdampt ook veel water wat aangevuld moet worden en vochtige plekken onder het aquarium veroorzaakt, met als gevolg schimmels. Ook neemt het systeem nogal veel ruimte in beslag en is het een tamelijk duur systeem. Het is eigenlijk een aquarium onder het aquarium.

Na afloop van mijn lezing werd ik staande gehouden door een persoon die graag even een drankje met me wilde drinken en onder het genot van dat drankje wat vragen wilde stellen en zelfs een voorstel wilde doen. Deze heer bleek een bedrijf te hebben dat aquaria fabriceerde en verkocht aan de handel. Hij was ook bekend met de nadelen van het droognat systeem en zou graag hier een ( commerciële ) oplossing voor willen vinden. Ik had tijdens mijn lezing al verteld dat ik in een van mijn aquaria een glazen ruit had gelijmd  op 10 cm afstand van de achterruit zodat er een ruimte in het aquarium ontstond die ik kon gebruiken als filtersysteem i.p.v. het systeem dat onder het aquarium werd geplaatst. Hij zag daar wel toekomst in en na wat gedronken en gebabbeld te hebben volgde de afspraak dat ik naar de fabriek zou komen en samen met hem plannen zou gaan maken om het open droognat systeem te vervangen door iets wat op mijn systeem leek.

Dat was voor de handel interessant omdat de kosten met zo’n 50 % verlaagd konden worden en de nadelen zouden verdwijnen. Aldus deze aquariumfabrikant.

Om een lang verhaal kort te maken. Ik kreeg een ruimte in de fabriekshal tot mijn beschikking en mocht filterbouwopdrachten geven. Ik ben toen direct begonnen, samen met twee studenten ( van de universiteit Wageningen ) diverse metingen te verrichten. We maakte er een leuk educatief project van. Ook deden we onderzoek naar welk substraat geschikt was ( afmeting, vorm en substantie) en optimale hoogte van de laag substraat. Dit alles om de bacteriën optimaal te kunnen laten groeien en werken. De metingen werden op professionele wijze door de studenten uitgevoerd op de universiteit. Na een half jaar hadden we een systeem ontwikkeld dat in het aquarium kon worden gebouwd aan de achterkant of zijkanten. Een droognat filtersysteem dat praktisch geen  verdamping  en/of geluid veroorzaakte. Voor de handel was het een prima idee de kosten waren ruim 50 % lager dan de combinatie van het oude droognat systeem dat uit twee bakken bestond. De metingen hadden aangetoond dat nitraat /nitriet werd afgebroken tot niet meetbare waarden. Je moet wel, vooral in de opstartperiode, zelf regelmatig metingen doen maar dat was dan ook het enige. Het was een ladensysteem geworden dat eenvoudig uit het aquarium kon worden gehaald indien nodig.

Helaas, mijn opdrachtgever in deze, kreeg een voor hem interessante aanbieding om in het buitenland te gaan werken en de verkoop van ons product heeft slechts enkele maanden kunnen plaatsvinden. Er zijn wel bedrijven geweest die het systeem overnamen en verkochten maar het fenomeen eiwitafschuimer stak de kop op en het bio filter werd naar de tweede plaats verdrongen en was bijna zelfs verdwenen. Ons product mag ik misschien als een voorloper van het huidige Dymico systeem zien. Koraalzand als substraat waardoor een lichte kalkafgifte word gerealiseerd, aerobe bacteriën werkend in de bovenlaag en anaerobe bacteriën in de onder liggende lagen met ten slotte een klein compartiment om het gefilterde water van zuurstof te voorzien alvorens het in het aquarium wordt terug gepompt. Een eenvoudig gesloten systeem, kosten zijnde een paar glasplaatjes een opvoerpompje en een klein luchtpompje. Geen dure meetapparatuur dat regelmatig geijkt moet worden en waarvan de dure diodes regelmatig vervangen moeten worden.

Weer even later tijdens een andere lezing die over o.a. dit nieuwe filtersysteem ging werd ik weer aangesproken door een werknemer van de beroemde Duitse glasfabrikant Schott AG. Deze man, die ook een fervent zeeaquariumliefhebber was, wilde mij spreken over een product dat de firma Schott fabriceerde om gas te filteren. Dat product zou misschien ook wel interessant kunnen zijn binnen de aquariumcultuur.

Het bleek om een glazen pijpje te gaan te vergelijken met een keramiekpijpje wat in die tijd veel werd gebruikt in het aquariumfilter. Het keramiek pijpje had twee oppervlakten, het glazen buisje een veelvoud hiervan. In de loop van het gesprek werd ik steeds enthousiaster m.b.t. het gebruik van dat product. Deze glazen pijpjes hadden door hun poreusheid een ongelooflijk groot oppervlak dat uitermate geschikt was om bacteriën op te huisvesten. De poriën hadden de juiste afmetingen om ook de anaerobe bacteriën een plaats te geven.

Het principe was als volgt. Op de buitenste laag van het glazen pijpje konden de aerobe bacteriën groeien en meer naar binnen, daar waar de zuurstofomstandigheden minder werden door het gebruik van zuurstof door de aerobe bacteriën levend op de buitenlagen, konden de anaerobe bacteriën hun werk doen.

In Duitsland had een mede aquariaan al i.o.v. de firma  Scott proeven gedaan en ik kreeg inzage in de resultaten. Die waren niet mis. Ik had in het verleden met mijn twee studenten proeven gedaan met goudvissen en schildpadden ( als grote vervuilers) om filtersystemen te testen en deze mede aquariaan bleek  praktisch hetzelfde in Duitland gedaan te hebben met als substraat die glazen buisjes. Het voordeel van dit glazen buisje was duidelijk. Er was maar een fractie van mijn filterruimte nodig om m.b.v. die pijpjes hetzelfde resultaat te bereiken. De doorstroming kon beter geregeld worden en verstopping en/of kanaalvorming in het systeem werd praktisch geëlimineerd. ( Mits men een laagje filterwatten gebruikt) Er waren natuurlijk ook een paar nadelen aan verbonden. Ik gebruikte koraalzand en dat had het voordeel dat het kalk en andere wellicht interessante stoffen vrijgaf en dat deed glas als neutraal product natuurlijk niet. Ook was het geen goedkoop product. Maar omdat je met slechts een kleine hoeveelheid substraat kon  volstaan maakte dat eigenlijk niet veel uit. Ik werd gevraagd voor dit product vertegenwoordiger te worden in Nederland. De oudere garde onder u kent mij wel vanuit die periode toen ik op beurzen stond en bij aquariumverenigingen lezingen gaf over Siporax. Op dit moment werd er een nieuw filtersysteem geboren. Ik noem het voor het gemak, maar met een knipoog, het zg Van Ommen Filtersysteem” afgekort VOFVoor dit systeem wil ik, als alternatief voor al die andere filtersystemen, aandacht vragen.  Het “Van Ommen Filtersysteem “ bestaat uit een eenvoudige ( grote) filterpot zoals bv gebruikt wordt door Eheim, of een afsluitbaar vat, met als filtersubstraat koraalzand in combinatie met die poreuze glazen buisjes (die nu o.a. door de firma Sera worden verkocht)  dit weer in combinatie met het door mij al eerder besproken wieren/algenfilter. Ook gebruik ik een 10 cm dikke zandlaag op de bodem van het aquarium die ook als filtermedium gezien mag worden. U kunt natuurlijk ook een binnenfilter realiseren via een gelijmde glazen ruit in het aquarium zoals hiervoor besproken. Dit “VOF) gebruik ik al ruim dertig jaar in tientallen aquaria met prima resultaat. Het substraat is gehuisvest zowel in potten, pvc pijpen en binnenfilters.  Geen noemenswaardige hoeveelheid nitraat en fosfaat en dat tegen een te verwaarlozen bedrag aan euro’s. Het  “ VOF “ vergt wel wat meer onderhoud. Er moeten regelmatig wieren/algen geoogst worden en vooral in de beginperiode moeten metingen worden gedaan om het filter af te stemmen op de hoeveelheid geproduceerd nitraat en fosfaat, zodat dit afdoende kan worden omgezet. Dit is zeer belangrijk! De capaciteit van het filter moet afgestemd zijn op de aquariumbewoners. Functioneert het systeem na wens dan reguleert het zich bijna vanzelf. Ik voer de bacteriën niet bij en zuig praktisch geen vuil af. Ook meet ik zelden en doe geen toevoegingen. Ik vertrouw mijn systeem. Steen- en softkoralen groeien uitstekend m.b.v. dit systeem en wat een prettige bijkomstigheid is, vele sponzen, paars, geel, wit en blauwgrijs groeien ook prima in dit “van Ommen” systeem. Zie foto’s. Ook de  Cerianthus ( in mijn bak heb ik er acht) doet het prima. Ik denk dat dit ook te maken heeft met het feit dat ik praktisch geen vuil afzuig.( Ik heb zo’n vuile bak die niemand wil.)

In deze “vuile ” bak groeien veel sponzen

.                      

    

 

 

Net als vele aquarianen heb ook ik een te grote bevolking in mijn aquarium en daar moet natuurlijk rekening mee worden gehouden m.b.t. de capaciteit van het filtersysteem. Over een te vol aquarium gesproken, ik ken zelfs iemand die het een prestatie vond en niet alleen hijzelf, om in een 130 cm aquarium met een diepte van ik meen, zeventig of tachtig cm , naast diverse lagere dieren een dertigtal vissen, waaronder grote keizers en dokters te laten creperen. Ik noem het bewust creperen. Een aquarium te vergelijken met een goudvissenkom. In de goudvissenkom kunnen de vissen slechts rondjes zwemmen en die vissen in dat aquarium konden ook niet meer dan dat. Een zwemruimte van nog geen tien keer de lengte van de vis vind ik weinig tot niet getuigen van goed aquarium houden. In zo’n vol gepropt systeem, als u dat überhaupt zou willen hebben,  zal het “ VOF”  wel een wat ruimer afgestelde capaciteit moeten hebben of  u moet het combineren met een eiwitafschuimer. Maar dan is het goedkope er van af.

In mijn 200 cm bakken gebruik ik de hiervoor besproken algen/wierengoot in de lichtkap gebouwd  in combinatie met een pvc buis/vat, filterpot of binnenfilter gevuld met twee liter Siporax en een laag van twintig tot dertig cm koraalzand. Deze combinatie/hoeveelheid moet wel aangepast worden aan de hoeveelheid dieren. Gebruik wel een laag filterwatten om de Siporax te beschermen tegen teveel vuil. Dichtslippen van de pijpjes moet voorkomen worden. Dit VOF gebruik ik dus al ruim dertig jaar tot volle tevredenheid.

Resumerend. Wanneer u het aquarium niet, of niet teveel overbevolkt en u heeft geen bezwaar tegen het zelf uitvoeren van enkele metingen en het oogsten van wieren/algen dan is het “Van Ommen Filtersysteem”  een goede goedkope manier om te filteren. U spaart er  veel geld mee uit. Verzorgt u overwegend steenkoralen dan is een kalkreactor of kalk toevoegen natuurlijk ook een onderwerp van aandacht. Ik voeg in mijn aquaria waar ook steenkoralen  ( prima) in groeien niets toe, ook geen kalk. Wel ververs ik per maand een tien cm waterhoogte. En laten we eerlijk wezen, een echte hobbyist moet het toch niet erg vinden met zijn/haar hobby bezig te zijn en moet niet alles over laten aan de apparatuur. Apparatuur zal trouwens ook regelmatig geijkt moeten worden en de voelers moeten ook regelmatig worden vervangen, dus werk blijft er altijd wel. Helaas lijkt het een trend te zijn alles zo compleet mogelijk te kopen. Alles moet vanzelf gaan. Ik vraag me af, is dat echt een aquarium als hobby houden of is dit een kwestie een aquarium hebben? Er is nu eenmaal verschil tussen hebbers en liefhebbers.

Ik wens u een fijne hobby toe met veel plezier en genieten. Wilt u betaalbaar en eenvoudig een zeeaquarium verzorgen en hoeft  u niet dat moeilijke houdbare dure koraal in het aquarium te hebben omdat een ander dat wel heeft, kijk dan maar eens op www.zeeaquarium.me onder het hoofdstuk “Alternatief zeeaquarium”. Daar kunt u zien en lezen dat het ook anders kan. Geen sump, geen kalkreactor, geen eiwitafschuimer, geen toevoegingen, het kan echt ook zo.  Dan kunt u weer rustig adem halen en genieten zonder hartkloppingen..

Een klein gedeelte van mijn huidig aquarium gefilterd door het VOF 

Geen reacties

No comments yet.

RSS feed for comments on this post.

Sorry, the comment form is closed at this time.

Powered by WordPress